Όπως είναι γνωστό, με πρόσφατη ΚΥΑ που βασίστηκε σε απόφαση του ΜΤΣ –> ΦΕΚ Β 6694/23-12-2022
μειώνονται τα βοηθήματα που θα δοθούν από 1-1-2023 (= γέννηση τέκνου από 1-1-1998) όταν το ΒΟΕΑ δίνεται μετά την αποστρατεία του γονέα, διότι το χρονικό διάστημα μετά την αποστρατεία μετράει πλέον στο ήμισυ.
Παρακάτω αναλύονται οι λόγοι που οδήγησαν στην υποχρηματοδότηση του ΒΟΕΑ του ΜΤΣ σε σχέση με τα άλλα δύο μετοχικά ταμεία (ΜΤΝ και ΜΤΑ), ενώ προτείνεται μία εύκολα εφαρμόσιμη και (το κυριότερο) οικονομοτεχνικά δίκαιη λύση.
Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΒΟΕΑ ΜΤΣ – ΜΤΝ – ΜΤΑ
1. Δεν σχεδιάστηκαν ως κεφαλαιοποιητικές παροχές (το ποσό δεν προέκυπτε από τις εισφορές).
Το ΒΟΕΑ γενικά ήταν ίσο με 60 μηνιαία μερίσματα, ενώ στον αρχικό σχεδιασμό σε κανένα μετοχικό ταμείο δεν υιοθετήθηκε κεφαλαιοποιητικό σύστημα, δηλαδή το ποσό του βοηθήματος δεν υπολογίζονταν από τις εισφορές, αλλά με βάση σχετικά αυθαίρετους πίνακες μεριδίων ανά βαθμό.
Ο υπολογισμός με πίνακες προκαλεί πάντα αδικίες, αφού ο αριθμός μεριδίων δεν προκύπτει από τις εισφορές που πληρώθηκαν και δεν μπορεί να αντιπροσωπεύει δίκαια όλες τις περιπτώσεις διοικητικής εξέλιξης (έτη σε κάθε βαθμό), ούτε την προέλευση (αξκοί, υπξκοί, ΕΜΘ), ούτε την υπηρεσιακή κατάσταση (ε.ε. ή ε.α.).
2. Δεν υπήρχε διαφοροποίηση λόγω υπηρεσιακής κατάστασης (ε.ε. / ε.α.).
Λαμβάνοντας υπόψη ότι την εποχή που θεσμοθετήθηκαν τα βοηθήματα ΒΟΕΑ ήταν γνωστό ότι:
α. Για όλους τους στρατιωτικούς ίσχυε θεμελίωση δικαιώματος σύνταξης με 25 έτη υπηρεσίας.
β. Ίσχυε κατά περίπτωση υποχρεωτική αποστρατεία με 35ετία ή σχετικά χαμηλά όρια ηλικίας ανά βαθμό.
… αυτό σημαίνει ότι ο νομοθέτης γνώριζε ότι ένα μεγάλο ποσοστό βοηθημάτων (ίσως ακόμη και η πλειοψηφία) θα δίνεται σε τέκνα αποστράτων, παρά ταύτα σε κανένα μετοχικό ταμείο δεν προβλέφθηκε διαφοροποίηση του βοηθήματος σε σχέση με την υπηρεσιακή κατάσταση του γονέα (ε.ε. ή ε.α.).
3. Παγίωση βοηθημάτων με βάση παλαιότερη (υψηλότερη) τιμή μεριδίου.
Μετά το 2011 τα μερίσματα όλων των μετοχικών ταμείων άρχισαν να μειώνονται σταδιακά μέχρι ποσοστό περίπου 50%, δηλαδή πολύ περισσότερο σε σχέση με την αντίστοιχη μείωση μισθών την ίδια χρονική περίοδο (περίπου 15%).
Για να μην μειωθούν αντίστοιχα και τα ΒΟΕΑ κατά 50% (αφού προκύπτουν από το μέρισμα), όλα τα μετοχικά ταμεία παγίωσαν το ΒΟΕΑ με βάση το μέρισμα ενός σταθερού έτους, αντί για το ισχύον μέρισμα (που συνέχισε να μειώνεται).
Το ΜΤΣ παγίωσε το βοήθημα με βάση το μέρισμα 2011, το ΜΤΝ με το μέρισμα 2012 και το ΜΤΑ με το μέρισμα 2013.
Έτσι σε όλα τα μετοχικά ταμεία το ΒΟΕΑ παγιώθηκε σε ποσοστό 75% περίπου του ισχύοντος προ κρίσης.
Β. ΟΥΣΙΩΔΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΒΟΕΑ ΜΤΣ – ΜΤΝ – ΜΤΑ
1. Αναλογία εισφορών εν ενεργεία και αποστράτων.
Τα ποσοστά εισφορών ΒΟΕΑ είναι διαφορετικά στα τρία μετοχικά ταμεία (ΜΤΣ / ΜΤΝ / ΜΤΑ) και στο μισθό και στο μέρισμα, ως εκ τούτου δεν μπορεί να γίνει ευθεία σύγκριση των ποσών εισφορών και βοηθήματος.
Αυτό που μπορεί και πρέπει να συγκριθεί είναι η αναλογία των ποσοστών εισφορών μισθού / μερίσματος σε κάθε μετοχικό ταμείο, η οποία επέτρεπε την απονομή ίδιου ΒΟΕΑ σε εν ενεργεία και αποστράτους.
Με το παλιό μισθολόγιο ίσχυαν για δεκαετίες τα κάτωθι ποσοστά στα 3 μετοχικά ταμεία:
Εισφορές ΒΟΕΑ στο ΒΜ+ΕΧΥ / τέκνο: ΜΤΣ 2% ΜΤΝ 4% ΜΤΑ 4%
Εισφορές ΒΟΕΑ στο μέρισμα / τέκνο: ΜΤΣ 5% ΜΤΝ 16% ΜΤΑ 16%
Ακριβώς επειδή το μέρισμα είναι πολύ μικρότερο από το άθροισμα [ΒΜ+ΕΧΥ], το ποσοστό εισφορών ΒΟΕΑ στα μερίσματα ΜΤΝ και ΜΤΑ ορίστηκε τετραπλάσιο του ποσοστού εισφορών στο μισθό.
Αντίθετα το ποσοστό εισφορών στο μέρισμα ΜΤΣ είναι μόλις 2,5 φορές το ποσοστό του μισθού, το οποίο σημαίνει ότι οι απόστρατοι του ΜΤΣ επιδοτούνται δυσανάλογα σε σχέση με τους ε.ε., συγκρινόμενοι με τα άλλα 2 μετοχικά ταμεία.
2. Αναπροσαρμογή λόγω παγίωσης ΒΟΕΑ με βάση παλαιότερη τιμή μεριδίου.
Όπως προαναφέρθηκε στην παρ. Α.3, τα βοηθήματα σταθεροποιήθηκαν σε παλαιότερη (υψηλότερη) τιμή μεριδίου.
Για να μην υπάρχει αναντιστοιχία εισφορών και παροχών, τα δύο μετοχικά ταμεία ΜΤΝ και ΜΤΑ αντιστάθμησαν την παγίωση του βοηθήματος με την αυτονόητη αναπροσαρμογή των εισφορών υπέρ ΒΟΕΑ.
Το απλούστατο (και σωστό) σκεπτικό τους ήταν ότι αφού το ΒΟΕΑ υπολογίζεται με βάση το μέρισμα παλαιότερου έτους, τότε και οι εισφορές πρέπει να υπολογίζονται επί του παλαιότερου μερίσματος και όχι επί του εκάστοτε ισχύοντος.
Πχ. στο ΜΤΑ το 2014 δίνονταν μέρισμα με βάση τιμή μεριδίου 7,80 €, αλλά και το ΒΟΕΑ και οι εισφορές υπολογίζονταν επί της παλαιότερης (μεγαλύτερης) τιμής μεριδίου 11 €.
Δηλαδή σε μέρισμα ΜΤΑ ύψους 200 € με ποσοστό εισφοράς τέκνου 16%, αντί να κρατούνται εισφορές 32 € (=200 x 0,16), κρατούνταν πολύ υψηλότερες εισφορές 45 € που αντιστοιχούν σε τιμή μεριδίου 11 € (45 = 32 x 11 / 7,8).
Έτσι ενώ τα μερίσματα ΜΤΝ & ΜΤΑ μειώθηκαν συνολικά κατά 50%, οι εισφορές ΒΟΕΑ μειώθηκαν μόνο κατά 25%.
Αντίθετα το ΜΤΣ δεν προέβη σε καμία αναπροσαρμογή εισφορών και οι εισφορές στο μέρισμα υπολογίζονται με μικρότερη τιμή μεριδίου περίπου 5 €, αλλά το βοήθημα υπολογίζεται με την κατά 50% μεγαλύτερη τιμή μεριδίου 7,619 €.
Η μη αναπροσαρμογή των εισφορών επί του παγιωμένου μερίσματος, σε συνδυασμό με την πολύ μικρότερη μείωση μισθών σε σχέση με τα μερίσματα, οδήγησε σε ακόμη μεγαλύτερη επιδότηση των αποστράτων σε σχέση με τους εν ενεργεία.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2016 η εισφορά ΒΟΕΑ για ένα τέκνο στο μισθό Λγού ΑΣΣΥ με 27 έτη υπηρεσίας ήταν 40 € και στην αποστρατεία η εισφορά στο μέρισμα γίνεται 7 € (!) δηλαδή μείωση εισφοράς κατά 83% !!!
Γ. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
Οι βασικοί λόγοι που δημιούργησαν το πρόβλημα στο ΒΟΕΑ του ΜΤΣ είναι ακριβώς οι διαφορές που αναλύονται στην ανωτέρω παρ. Β, δηλαδή ο λανθασμένος αρχικός σχεδιασμός (μικρή αναλογία εισφορών αποστράτων σε σχέση με ε.ε.), σε συνδυασμό με τη μη αναπροσαρμογή των εισφορών αποστράτων (με βάση το παγιωμένο μέρισμα αναφοράς).
Για να καταστεί δυνατή η διατήρηση του βοηθήματος στο ίδιο ποσό για εν ενεργεία και απόστρατους (χωρίς περικοπή), η δίκαια (και απλή) οικονομοτεχνικά λύση είναι ο διπλασιασμός των εισφορών στο μέρισμα.
Αυτό το συλλογισμό τον αποδέχεται έμμεσα και το ίδιο το ΜΤΣ, καθώς θεωρεί ότι με το σημερινό ύψος εισφορών πρέπει να προσμετρά στο ήμισυ ο χρόνος από τη διαγραφή μέχρι την απονομή του ΒΟΕΑ, άρα εάν διπλασιαστούν οι εισφορές στο μέρισμα τότε ο χρόνος ασφάλισης μετά την αποστρατεία θα πρέπει να μετράει ολόκληρος!
Ο διπλασιασμός των εισφορών μπορεί να γίνει με αρκετούς εναλλακτικούς τρόπους:
1η λύση (διπλασιασμός ποσοστού κράτησης):
Αύξηση των εισφορών στο μέρισμα από 5% σε 10% ανά τέκνο επί του ισχύοντος μερίσματος, ο οποίος υλοποιείται με υπουργική απόφαση, όπως έγινε πχ. με το ΒΟΕΑ ΜΤΝ το 2016: Αλλαγή ποσοστού εισφορών για το ΒΟΕΑ ΜΤΝ
2η λύση (διπλασιασμός τιμής αναφοράς):
Διατήρηση του ποσοστού ανά τέκνο στο 5%, αλλά υπολογισμός επί της τιμής μεριδίου που ίσχυε προ κρίσης (10,16 € αντί για 5,13 € τώρα), κατ’ αντιστοιχία με την αναπροσαρμογή που ήδη έκαναν το ΜΤΝ και το ΜΤΑ (παρ. Β.2 ανωτέρω).
3η λύση (διπλασιασμός χρόνου ασφάλισης):
Χωρίς καμία τροποποίηση των εισφορών, αλλά με διπλασιασμό του χρόνου ασφάλισης μετά την αποστρατεία.
Πχ. εάν κάποιο τέκνο δικαιούται το βοήθημα 8 έτη μετά την αποστρατεία του γονέα, τότε θα συνεχίσουν να παρακρατούνται οι ισχύουσες εισφορές ΒΟΕΑ 5% από το μέρισμα για ακόμη 8 έτη από την απόδοσή του, ώστε να διπλασιαστεί ο ασφαλιστικός χρόνος πληρωμής εισφορών μετά την αποστρατεία σε 16 έτη.
Αυτή η λύση δεν χρειάζεται ακύρωση της πρόσφατης απόφασης του ΜΤΣ, καθώς στο ανωτέρω παράδειγμα με τα 8 έτη πρόσθετων εισφορών το τέκνο θα δικαιούται πλήρες ΒΟΕΑ 25ετίας (17 έτη ε.ε. + 16 έτη ε.α. / 2 = 25).
Οι ανωτέρω λύσεις είναι ενδεικτικές, εύκολα εφαρμόσιμες και επαναφέρουν την αρχική αναλογία εισφορών ε.ε. και ε.α.
Επίσης μπορούν να αποτελούν πρόσθετη προαιρετική λύση, δηλαδή μόνο μετά από σχετική αίτηση του γονέα.
Για να μην μειωθεί κανένα ΒΟΕΑ από 1-1-2023, οποιαδήποτε λύση επιλεγεί θα πρέπει να ισχύει αναδρομικά, προβλέποντας τη σταδιακή (και άτοκη) παρακράτηση της οφειλόμενης διαφοράς εισφορών και μετά την απόδοση του βοηθήματος.
Κάτι αντίστοιχο γίνεται ήδη με το βοήθημα ΕΚΟΕΜΣ/Ν/Α που αποδίδεται πλήρες κατά την αποστρατεία βάσει συνολικών ετών υπηρεσίας, ενώ οι εισφορές άρχισαν λίγο πριν το 2000 (ανάλογα με το μετοχικό ταμείο).
Για το λόγο αυτό κρατούνται από το μέρισμα αναδρομικές εισφορές υπέρ ΕΚΟΕΜΣ/Ν/Α μέχρι να συμπληρωθεί χρόνος ασφάλισης ίσος με τα έτη υπηρεσίας, διαδικασία που μπορεί να εφαρμοστεί με όμοιο τρόπο και στο ΒΟΕΑ.
