A. Πως πρέπει να τεθεί το ερώτημα
Σχεδόν όλα τα εφάπαξ στους στρατιωτικούς και τα σώματα ασφαλείας είναι υποχρεωτικά (ΕΛΟΑΣ, ΤΑΛΣ, ΤΠΑΣ, ΤΠΥΑΠ, ΤΠΥΠΣ), αλλά υπάρχουν και κάποια προαιρετικά, όπως είναι το εφάπαξ ΤΠΔΥ στην αστυνομία και την Πυροσβεστική.
Η εύλογη ερώτηση που κάνουν αρκετοί συνάδελφοι είναι “εάν συμφέρει η ασφάλιση σε προαιρετικό εφάπαξ”, όμως αυτή η ερώτηση είναι ελλιπής διότι αυτό που θα πρέπει να αναρωτηθούν είναι εάν το προαιρετικό εφάπαξ συμφέρει σε σχέση με ποια εναλλακτική;
Προκειμένου να εξεταστεί εάν οποιαδήποτε ασφάλιση μελλοντικού εισοδήματος (όπως το εφάπαξ) είναι συμφέρουσα ή όχι, θα πρέπει πρώτα να καταγραφούν οι εναλλακτικές λύσεις εγγυημένου κεφαλαίου, που είναι οι κάτωθι:
α. Να γίνει ασφάλιση στο προαιρετικό εφάπαξ ΤΠΔΥ με τα δεδομένα που ισχύουν τώρα.
β. Αντί για ασφάλιση στο ΤΠΔΥ να αποταμιεύεται μηνιαίως ποσό ίσο με την κράτηση σε προθεσμιακή κατάθεση ή ομόλογα.
γ. Να μη γίνει ασφάλιση στο ΤΠΔΥ, ούτε αποταμίευση σε τράπεζα.
Η σύγκριση των λύσεων (α ή β) με το (γ) αποτελεί καθαρά υποκειμενικό θέμα και δεν μπορεί να δοθεί κάποια συμβουλή, διότι ο καθένας θα πρέπει να σκεφτεί εάν θα χρειαστεί ένα σχετικά σημαντικό ποσό κατά την αποστρατεία του (για τον ίδιο ή τα παιδιά του) ή εάν προτιμά να διαθέτει μεγαλύτερο μηνιαίο εισόδημα όσο είναι εν ενεργεία.
B. Οικονομοτεχνική σύγκριση μεταξύ εφάπαξ και αποταμίευσης σε τράπεζα
Το εφάπαξ ΤΠΔΥ (όπως και όλα τα εφάπαξ δημοσίου) επιστρέφει τις εισφορές που παρακρατήθηκαν μετά την 1-1-2015 προσαυξημένες με ένα “συντελεστή συσσώρευσης εισφορών”, ο οποίος εξαρτάται από την ετήσια αναλογία εισφορών και παροχών του εκάστοτε ταμείου και δεν μπορεί να είναι μικρότερος από μηδέν (δεν προκύπτει ποτέ αρνητική απόδοση).
Επί του παρόντος αυτός ο συντελεστής είναι μηδενικός για τα έτη 2015 ~ 2017 σχεδόν για όλα τα ταμεία, δηλαδή με το εφάπαξ επιστρέφονται άτοκα οι εισφορές αυτών των ετών, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν συμφέρει η ασφάλιση, το αντίθετο μάλιστα!
Όπως έχει αναλυθεί σε αυτό το άρθρο: Γιατί όλες οι αναγνωρίσεις κοστίζουν 22 ~ 30% φθηνότερα
η κράτηση υπέρ εφάπαξ εκπίπτει από το φορολογητέο ποσό, δηλαδή εάν πχ. η κράτηση ΤΠΔΥ είναι 100 € και αποφασίσετε να τη διακόψετε, ο μισθός δεν θα αυξηθεί κατά 100 € αλλά μόνο κατά 78 €, διότι τα υπόλοιπα 22 € θα παρακρατηθούν ως φόρος.
Ουσιαστικά χάνετε από τον πληρωτέο μισθό 78 € και με το εφάπαξ ΤΠΔΥ λαμβάνετε 100 € (απόδοση 28,2 % διότι 100 / 78 = 1,282).
Πέραν της ανωτέρω σημαντικής απόδοσης, αυτό που παραβλέπουν όλοι είναι το γεγονός ότι ενώ η εισφορά εφάπαξ του πρώτου μισθού παρακρατείται για 34 έτη και 11 μήνες (μέχρι τη λήψη του εφάπαξ), αντίθετα η εισφορά εφάπαξ του τελευταίου μισθού παρακρατείται μόλις για 1 μήνα (αφού αμέσως μετά τη διαγραφή δίνεται το εφάπαξ).
Αυτό σημαίνει ότι η μέση περίοδος παρακράτησης όλων των εισφορών εφάπαξ είναι 17,5 έτη (το μισό των 35 ετών).
Η αύξηση 78 € σε 100 € σε μέση περίοδο 17,5 ετών μεταφράζεται σε ετήσια απόδοση ΤΠΔΥ 1,43 %, αφού 78 x 1,0143^17,5 = 100.
Η ανωτέρω απόδοση από την επιστροφή των εισφορών είναι η ελάχιστη δυνατή, καθώς ίσως μελλοντικά να υπάρξει “συντελεστής συσσώρευσης εισφορών” μεγαλύτερος του μηδενός για κάποια έτη και να αυξηθεί η απόδοση για αυτά τα έτη πάνω από 1,43%.
Ειδικά σε όσους φορολογούνται με ποσοστό 28% (ετήσιο εισόδημα άνω των 20.000 €) η ετήσια απόδοση των εισφορών ΤΠΔΥ είναι 1,90%, διότι για κάθε 72 € εισφορών επιστρέφονται 100 €, με συνολικό κέρδος λόγω φόρου 28 € = 39% (διότι 100 / 72 = 1,39).
Από την άλλη οι αποδόσεις προθεσμιακών καταθέσεων στις μεγάλες ελληνικές τράπεζες κυμαίνονται περίπου στο 0,30%.
Γ. Άλλες επενδυτικές λύσεις
Στην παρ. Β ανωτέρω δεν ελήφθησαν υπόψη άλλες επενδυτικές λύσεις χωρίς εγγύηση αρχικού κεφαλαίου (αγορά μετοχών ή αμοιβαία κεφάλαια κλπ), για τις οποίες οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να ενημερωθούν αναλυτικά από οικονομικό σύμβουλο, κατανοώντας ότι η προοπτική μεγαλύτερων αποδόσεων συνοδεύεται πάντα από κίνδυνο απομείωσης του αρχικού κεφαλαίου.
Σε αυτή την κατηγορία επενδύσεων (μικτά αμοιβαία κεφάλαια) ανήκει και το προαιρετικό εφάπαξ ΤΕΑΑΠΛ στα σώματα ασφαλείας, το οποίο όπως φαίνεται από τη διακύμανση της τιμής του έχει και πιθανότητα αρνητικής απόδοσης: Διακύμανση ΤΕΑΑΠΛ έτους 2020
Δ. Συμπέρασμα
Εάν η οικονομική κατάσταση του ενδιαφερόμενου είναι οριακή (πχ. αποπληρωμή στεγαστικού δανείου ή/και πολλές υποχρεώσεις) θα είχε νόημα μία διακοπή της ασφάλισης ΤΠΔΥ, αφού ειδικά στην περίπτωση αυτή χρειάζεται κάθε ευρώ του διαθέσιμου μισθού.
Εάν όμως είστε υπέρ της σταθερής αποταμίευσης (έστω και μικρής) και μπορούν να περισσέψουν από το μισθό περίπου 50 € μηνιαίως, η άτοκη επιστροφή των εισφορών ΤΠΔΥ μετά από 35 έτη σε συνδυασμό με το κέρδος της φορολογίας, είναι η συμφερότερη εγγυημένη απόδοση αποταμίευσης που μπορεί να πετύχει κάποιος σήμερα (1,43% ~ 1,90% / έτος).