Πρόσφατα υπήρξαν δημοσιεύματα σχετικά με την προβλεπόμενη αλλαγή της αναπροσαρμογής των συντάξιμων αποδοχών μετά το 2021 με βάση το νέο δείκτη μεταβολής μισθών (ΔΜΜ), υποστηρίζοντας ότι θα επέλθει μεγάλη μείωση συντάξεων μετά την 1-1-2021.
Α. ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ
Το θέμα είχε προκύψει ήδη από το 2017: Οι συντάξεις για όσους αποχωρήσουν έως το 2021
“Ο νόμος λέει ότι από το 2021 για την αναπροσαρμογή των συντάξιμων αποδοχών που θα «μετρούν» για να βγει η τελική σύνταξη θα λαμβάνεται υπόψη ο δείκτης μεταβολής μισθών και όχι ο δείκτης καταναλωτή που θα ισχύει για όσους συνταξιοδοτηθούν έως το 2020.
Αυτό σημαίνει ότι στις συντάξιμες αποδοχές θα ενσωματωθούν και πρόσθετες «αυτόματες» μειώσεις μισθών βάσει του μέσου όρου της μεταβολής των μισθών για το σύνολο της οικονομίας που θα προσδιορίσει η ΕΛΣΤΑΤ.”
Σχόλιο: Στο ανωτέρω άρθρο είναι αυθαίρετο το συμπέρασμα ότι ο ΔΜΜ έτους 2021 θα είναι αρνητικός (μείωση μισθών).
Πριν από λίγες ημέρες ανακινήθηκε το ίδιο θέμα (πηγή: “Πρώτο Θέμα”): Συντάξεις: Για ποιους αλλάζουν τα όρια ηλικίας
“Από την 1η/1/2021, επίσης, μπαίνει σε εφαρμογή και άλλη μια ρήτρα που ψαλιδίζει συντάξεις και απορρέει από το νόμο Κατρούγκαλου. ……….. Αν, δηλαδή, η μεταβολή των μισθών στα έτη 2002-2020 είναι αρνητική κατά 3% τότε αυτό το -3% θα εφαρμόζεται στις αποδοχές όσων βγουν στη σύνταξη, ακόμη και αν οι δικοί τους μισθοί σημείωσαν αύξηση και όχι μείωση!”
Σχόλιο: Στο ανωτέρω άρθρο είναι αυθαίρετο το συμπέρασμα ότι ο ΔΜΜ αφορά το διάστημα 2002-2020.
Όπως γίνεται συνήθως, το κείμενο αναδημοσιεύτηκε αυτούσιο από δεκάδες site (κοινώς copy – paste) –> Google search
Ίδια είναι και η άποψη εργατολόγων για το θέμα: https://enstoloi.net/sxolia/epikerotita/#comment-78457
Β. ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Ο Ν.4387 που ψηφίστηκε το Μάιο 2016 προέβλεπε τη χρήση μέσου όρου αποδοχών από το 2002 και μετά για τον υπολογισμό της ανταποδοτικής σύνταξης. Επίσης οι αποδοχές κάθε έτους προβλεπόταν να αναπροσαρμόζονται: “… κατά την ετήσια μεταβολή μισθών, η οποία και υπολογίζεται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή.” –> Αρχικό άρθρο 8 Ν.4387/16
Όμως το 2016 δεν υπήρχε τέτοιος δείκτης υπολογιζόμενος από την ΕΛΣΤΑΤ και το 2017 αντικαταστάθηκε ο (ανύπαρκτος) δείκτης μεταβολής μισθών με το δείκτη τιμών καταναλωτή (πληθωρισμός): Συντάξεις με βάση το ΔΤΚ έως το 2020
Το άρθρο για την αναπροσαρμογή αποδοχών όπως ισχύει σήμερα είναι αυτό –> Τροποποιημένο άρθρο 8 του Ν.4387
Γ. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
1. Κατ’ αρχήν πουθενά στο νόμο δεν αναφέρεται ούτε υπονοείται ότι η χρήση του νέου ΔΜΜ θα γίνει αναδρομικά από το 2002, αφού αναφέρεται ότι “Η προσαύξηση των συντάξιμων αποδοχών για το διάστημα από το 2021 και εφεξής…”, άρα:
α. Το άρθρο 8 αναφέρεται σε αναπροσαρμογή συντάξιμων αποδοχών μετά το 2021 και όχι σε συνταξιοδοτήσεις.
Δεν διαχωρίζονται οι συνταξιούχοι πριν και μετά το 2021, αλλά ο τρόπος αναπροσαρμογής για τα έτη πριν και μετά το 2021.
β. Χρησιμοποιείται η έκφραση “προσαύξηση … για το διάστημα από το 2021 και εφεξής”, που σαφέστατα αποκλείει οποιαδήποτε χρήση του δείκτη μεταβολής μισθών για τα έτη πριν το 2020.
γ. Ο όρος “εφεξής” από την αρχαιότητα ακόμη σημαίνει “από εδώ και πέρα” –> Ορισμός λέξης “εφεξής”
Τα ανωτέρω σημαίνουν ότι η απλή, προφανής και λογική ερμηνεία της συγκεκριμένης διάταξης είναι ότι μέχρι και το έτος 2020 θα εξακολουθήσει να χρησιμοποιείται ο ΔΤΚ και μόνο για τα έτη (για το διάστημα) μετά το 2021 θα χρησιμοποιείται ο νέος δείκτης ΔΜΜ.
Προσωπικά θεωρώ αυθαίρετο το συμπέρασμα ότι η ανωτέρω διάταξη θα μπορούσε να ερμηνευτεί ότι μετά το 2021 θα χρησιμοποιηθεί αναδρομικά ο δείκτης μεταβολής μισθών για αναπροσαρμογή συντάξιμων αποδοχών των ετών 2002-2020.
Κανονικά η συζήτηση θα έπρεπε να λήξει εδώ, αλλά υπάρχουν και επιπλέον επιχειρήματα κατά της καταστροφολογίας.
2. Όταν κάποιος συνεχίσει να υπηρετεί αυξάνεται η σύνταξή του με δύο τρόπους:
α. Για κάθε επιπλέον έτος αυξάνεται το ποσοστό αναπλήρωσης της ανταποδοτικής σύνταξης (1,5 ~ 2% κατά περίπτωση).
β. Αυξάνεται πάντα ο μέσος όρος συντάξιμων αποδοχών, διότι ο μισθός του τελευταίου έτους είναι πάντα μεγαλύτερος.
3. Όπως αναλύθηκε στο ιστορικό (παρ. Β), η αλλαγή του δείκτη στο νόμο από ΔΤΚ σε ΔΜΜ δεν έγινε για λόγους μείωσης των συντάξεων, αφού όταν ψηφίστηκε ο νόμος το 2016 ο όρος Δείκτης Μεταβολής Μισθών δεν υπήρχε ούτε σαν έννοια!
Ουσιαστικά δόθηκε προθεσμία 4 ετών (μέχρι το 2020) στην ΕΛΣΤΑΤ για να καθορίσει εκ του μηδενός έναν εντελώς νέο δείκτη για την οικονομία (μεταβολής μισθών). Μέχρι σήμερα δεν φαίνεται να έχει γίνει πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς δεν έχει δημοσιοποιηθεί καμία εγκύκλιος ή οδηγία σχετικά με τον τρόπο καθορισμού του νέου δείκτη.
Στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ δεν υπάρχει Δείκτης Μεταβολής Μισθών (ΔΜΜ): Ελληνική Στατιστική Αρχή – Δείκτες
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΛΣΤΑΤ δήλωσε αδυναμία καθορισμού δείκτη ΔΜΜ το 2016, πρακτικά είναι αδύνατον να προσδιοριστεί ο ίδιος δείκτης αναδρομικά για σχεδόν μία εικοσαετία στο παρελθόν (από το 2002), αφού σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ δεν υπήρχαν τα αναγκαία στοιχεία ούτε το 2016 και για το λόγο αυτό τελικά άλλαξε ο νόμος.
4. Ακόμη και με πολιτικά κριτήρια, είναι εντελώς απίθανη η μείωση των νέων συντάξεων από το 2021 διότι:
α. Τυχόν μείωση συντάξεων θα βασιζόταν σε μία αυθαίρετη ερμηνεία αναδρομικότητας του δείκτη μεταβολής μισθών.
β. Η απότομη μείωση συντάξεων μόνο για όσους φύγουν μετά το 2021 θα είχε ελάχιστο (ουσιαστικά μηδενικό) δημοσιονομικό αποτέλεσμα, αφού δεν επηρεάζονται τα εκατομμύρια των ήδη συνταξιούχων.
γ. Η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι θα βελτιώσει τα ποσοστά αναπλήρωσης ώστε να αυξηθούν λίγο οι νέες συντάξεις.
δ. Τέλος κανένας θεσμός (Ευρωπαϊκή Ένωση ή ΕΚΤ ή ΔΝΤ) δεν έχει ζητήσει ή προτείνει περαιτέρω μείωση των συντάξεων.
Οπότε δεν υπάρχει καμία λογική στο ενδεχόμενο να μειωθούν οι συντάξεις των λίγων μελλοντικών συνταξιούχων μετά το 2021 με αυθαίρετη ερμηνεία του νόμου, χωρίς ουσιαστικό κέρδος για το κράτος και χωρίς να το έχει ζητήσει κανένας ευρωπαϊκός θεσμός!
5. Τέλος υπάρχει ένα βασικό λάθος που κάνουν όλα τα άρθρα στο χρόνο εφαρμογής του νέου μέτρου.
Η αναπροσαρμογή των συντάξιμων αποδοχών γίνεται πάντα μέχρι το προηγούμενο έτος της διαγραφής, διότι πολύ απλά πρέπει πρώτα να τελειώσει ένα έτος για να υπολογιστεί οποιοσδήποτε δείκτης!
Δηλαδή για διαγραφή το 2021 το τελευταίο έτος με αναπροσαρμογή αποδοχών είναι το 2019, η οποία σύμφωνα με το νόμο γίνεται ακόμη με τον ΔΤΚ που θα ανακοινωθεί την άνοιξη του 2021 (πληθωρισμός 2019 – 2020).
Αντίστοιχα για διαγραφή το 2022 το τελευταίο έτος που γίνεται αναπροσαρμογή αποδοχών είναι το 2020, η οποία προβλέπεται να γίνει με το νέο ΔΜΜ που θα ανακοινωθεί την άνοιξη του 2022 (μεταβολή μισθών 2020 – 2021).
Αυτό σημαίνει ότι η εφαρμογή του νέου δείκτη από 1-1-2021 επηρεάζει τις συντάξεις με διαγραφή μετά την 1-1-2023, στις οποίες (προβλέπεται ότι) θα γίνει αναπροσαρμογή των συντάξιμων αποδοχών με τη μεταβολή του ΔΜΜ 2021-2022.
Εκ των πραγμάτων πάντα θα υπάρχει περιθώριο πολλών μηνών για λήψη απόφασης μετά την ανακοίνωση των ετήσιων δεικτών από την ΕΛΣΤΑΤ, αφού με διαγραφή μέχρι και το Δεκέμβριο δεν επηρεάζεται η αναπροσαρμογή των συντάξιμων αποδοχών από το δείκτη που ανακοινώνεται εντός του έτους.
Πχ. για διαγραφή μέχρι 31-12-2019 ο πληθωρισμός 2017-2018 ανακοινώθηκε φέτος την άνοιξη (0,6256%), άρα θα υπήρχε περιθώριο 9 μηνών για να αποφασίσει κάποιος να παραιτηθεί το 2019 εάν ο δείκτης ΔΤΚ ήταν αρνητικός πάνω από 3% και δεν τον ευνοούσε.
Δ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
1. Η λογική / προφανής ερμηνεία του νόμου είναι η χρήση του ΔΜΜ μόνο για τα έτη μετά το 2021 και όχι αναδρομικά.
2. Η σύνταξη αυξάνεται κάθε έτος περίπου 2~4% λόγω μεγαλύτερου μισθού τελευταίου έτους και αύξησης αναπλήρωσης.
3. Μέχρι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει απόφαση που να καθορίζει πως ακριβώς θα καθορίζεται ο ΔΜΜ, οπότε οποιαδήποτε συμπεράσματα για τις μελλοντικές επιπτώσεις ενός εντελώς άγνωστου δείκτη αποτελούν απλά εικασία.
4. Θα ήταν παράλογο να μειωθούν μελλοντικές συντάξεις χωρίς ουσιαστικό δημοσιονομικό κέρδος.
5. Οι ετήσιοι δείκτες οικονομίας ανακοινώνονται την άνοιξη και αφορούν το προηγούμενο έτος, οπότε πάντα θα υπάρχει περιθώριο πολλών μηνών μέχρι το τέλος του έτους για λήψη οποιαδήποτε απόφασης (παρ. Γ.5. ανωτέρω).
Σε κάθε περίπτωση είναι πρόωρο στην παρούσα φάση να βγαίνουν συμπεράσματα από υποθετικά σενάρια του τύπου:
“Εάν εκδοθεί δείκτης ΔΜΜ το 2021 και εάν είναι ενιαίος δείκτης για όλους τους εργαζόμενους και εάν είναι αρνητικός και εάν εφαρμοστεί αναδρομικά από το 2002, τότε θα μειωθούν οι συντάξεις με διαγραφή μετά το 2021.”
Ε. ΚΑΜΙΑ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΣΤΟ ΕΦΑΠΑΞ
Τα εφάπαξ στο δημόσιο / στρατιωτικούς / σώματα ασφαλείας δεν υπολογίζονται με αναπροσαρμογή αποδοχών, άρα οι δείκτες ΔΤΚ και ΔΜΜ δεν έχουν καμία σημασία ή επίπτωση στο δικαιούμενο ποσό και δεν αλλάζει απολύτως τίποτε το 2021.
Υπενθυμίζεται ότι στο παρόν site υπολογίζονται τα εφάπαξ όλων των υπηρεσιών μέχρι και το έτος 2035 (για την ώρα).
Μόνο σε 2 ταμεία εφάπαξ λαμβάνεται υπόψη μέσος όρος αποδοχών (στο ΤΠΔΥ 5 ετών και στο ΤΠΥΠΣ 1 έτους), αλλά ακόμη και εκεί χρησιμοποιούνται αυτούσια τα ποσά των μισθών χωρίς καμιά αναπροσαρμογή.
Τέλος σε όλα τα εφάπαξ επιστρέφονται οι κρατήσεις στο μισθό μετά το 2014, δηλαδή όσο παραμένει κάποιος στην υπηρεσία το εφάπαξ αυξάνεται κάθε μήνα ισόποσα με την αντίστοιχη εισφορά στο μισθό του.
Η μόνη περίπτωση να μειωθεί μελλοντικά οποιοδήποτε εφάπαξ είναι να αλλάξει ο νόμος που το καθορίζει, αλλά αυτή η (απρόβλεπτη) πιθανότητα δεν έχει καμία σχέση ούτε με το 2021, ούτε με το 2031, ούτε με οποιοδήποτε άλλο έτος!
ΣΤ. ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΕΙΚΤΗ ΔΜΜ
Η παρούσα παράγραφος είναι απλά προσωπικές σκέψεις σε σχέση με το νέο δείκτη ΔΜΜ (άνευ στοιχείων ή αποδείξεων).
Καθώς η αναμόρφωση του ασφαλιστικού αποτελούσε βασικό σημείο στη συμφωνία με τους θεσμούς, θεωρώ ότι το ασφαλιστικό γράφτηκε σε στενή συνεργασία με ευρωπαίους συμβούλους λαμβάνοντας υπόψη πρότυπα άλλων χωρών.
Σε αυτό το πλαίσιο η έννοια του δείκτη μεταβολής μισθών πιθανώς θεσμοθετήθηκε επειδή χρησιμοποιείται σε άλλα κράτη, αφού ο δείκτης αυτός δεν υπήρχε (και ακόμη δεν υπάρχει) στη χώρα μας.
Η έκδοση του δείκτη αυτού δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, διότι κάθε κλάδος της οικονομίας έχει διαφορετική εξέλιξη στο χρόνο, από τον τουρισμό που αυξομειώνονται οι αποδοχές εποχιακά εντός του έτους, την οικοδομή που εξαρτάται από το γενικότερο οικονομικό κλίμα, μέχρι το δημόσιο που οι βασικοί μισθοί είναι σταθεροί.
Θα ήταν παράδοξο να αναπροσαρμόζονται πχ. οι συντάξεις των ΔΥ με βάση τις αυξομειώσεις των αποδοχών στη βιομηχανία.
Από την άλλη η χρήση διαφορετικού δείκτη για κάθε κλάδο της οικονομίας θα προκαλούσε συγκρίσεις και πολλές αδικίες.
Λόγω των πολλών ασαφειών και πιθανών αδικιών που θα προκύψουν από την εφαρμογή ενός τέτοιου δείκτη μισθών, θεωρώ αρκετά πιθανό το ενδεχόμενο να δοθεί παράταση κάποιων ετών στην εφαρμογή του ή ακόμη και να εγκαταλειφθεί τελείως ως ιδέα και να συνεχίσει να χρησιμοποιείται ο ΔΤΚ για την αναπροσαρμογή των συντάξιμων αποδοχών.